Hoe een busbaan écht tot minder verkeer kan leiden

Opdracht

‘Langs de snelweg A7/A8 bij Amsterdam komt een busbaan, waardoor bussen in de spits flink sneller worden. Reizen met het OV wordt daardoor een gunstig alternatief. Maar hoe krijgen we forensen zo ver om ook de bus te pakken?’

Aanpak

Bij aanvang van het project was heel weinig bekend over de forensen die dagelijks vanuit regio Waterland op de A7 en A8 richting Amsterdam rijden en dus ook regelmatig in de file staan. Laat staan dat we wisten hoe zij hun mobiliteitskeuzes maken. Wat zijn de prikkels waarop deze mensen reageren om de auto te laten staan en in het OV te stappen?

Aangezien de daadwerkelijke aanleg van de busbaan nog wel even duurde, besloten we de tijd te benutten om meer te leren over hoe het reisgedrag van werknemers effectief beïnvloed kan worden. Dit werd een proeftuin op het Rieker Business Park, elders in de regio. Een geschikt park, omdat de bereikbaarheid hier onder druk stond, OV ook daar een goed alternatief kon worden en werkgevers en andere belangrijke spelers de energie hadden om er iets aan te doen.

De pilot op Rieker leerde ons dat een gevoel van urgentie bij werkgevers onmisbaar is. Zij moeten er echt van overtuigd zijn dat actie noodzakelijk is en bereid zijn om hun eigen beleid kritisch te bekijken. Wat ons ook opviel, is dat er in de regio vele impulsen en initiatieven op werkgevers afkomen, dus waarom zouden ze juist aan óns plan meewerken?

Deze ervaringen leidden ertoe dat we in het project voor de spitsbusbaan aansluiting hebben gezocht bij grote projecten en initiatieven die al liepen. Zo waren rond de Zuidas al een taskforce bereikbaarheid en de gebiedsvereniging Hello Zuidas actief. Door met deze communities (waarin ook overheden participeerden) samen te werken, kwamen we in gesprek met grote werkgevers in het gebied en konden we beter vaststellen hoe die werkgevers aanvullende toegevoegde waarde konden bieden. Niet het zoveelste project, maar werkgevers juist helpen samenhang te zien in de vele initiatieven.

Per werkgever maakten we een inventarisatie: wat hebben jullie geregeld voor de medewerkers? Is het beleid alleen op auto’s gericht of zijn er ook aantrekkelijke regelingen voor het gebruik van de fiets en het OV? Om mensen te stimuleren de auto te laten staan werden ook gedragsdeskundigen ingeschakeld. We leerden wat de juiste prikkels waren om samen met werkgevers medewerkers anders te laten reizen. En dat zat verrassend vaak in kleine zaken, zoals: wat staat er bovenaan een formulier als een medewerker moet kiezen voor hoe hij/zij gaat reizen? Het OV of de auto? Daarnaast merkten we dat er veel ‘spookbeelden’ bestaan over het afleggen van de laatste kilometers van station naar je werkplek: altijd natregenen, bezweet op het werk komen, lekke banden enz. Veel van deze spookbeelden zijn door het treffen van de juiste voorzieningen (douches, mobiele fietsenmakers) weg te nemen. Het meest effectief is om mensen te verleiden het gewoon eens één keer te proberen.

Deze lessen hebben we ingezet bij de spitsbusbaan, met als resultaat dat inderdaad meer mensen het openbaar vervoer zijn gaan gebruiken, op hun reis tussen regio Waterland en Amsterdam-Zuid.

Typisch &Morgen

Voor dit project was het nodig een strategische samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven tot stand te brengen, met als doel te zorgen dat nieuwe infrastructuur ook echt gebruikt wordt. Belangen zijn de motor van de samenwerking, maar het komen tot gedeelde belangen en ambitie kost tijd en een zorgvuldig proces. Dat kunnen wij goed.

Vanuit modellen weten wij wat de impact van interventies op het veranderen van de manier van reizen kan zijn, maar dat mensen ook echt anders gaan reizen, kun je niet ontwerpen. Dit vraagt om inzicht in mobiliteitsbehoeften en gewoontegedragingen. Van daaruit experimenteren om te leren wat de juiste prikkels zijn die forensen anders laten reizen. En het vraagt om het nauw samenwerken met werkgevers, die als geen ander invloed hebben op het reisgedrag van hun medewerkers. &Morgen beheerst dit proces en spreekt de taal van werkgevers.