Zero-emissie stadslogistiek in 2025: afwachten is geen optie

Zero-emissiezones, ze komen eraan. En snel. Het is verstandig om daar nu al goed op voorbereid te zijn. In dit artikel leggen we uit hoe bedrijven dat het beste kunnen doen. Essentieel daarbij is: werk samen met klanten, experimenteer en win adviezen in.

Een halfjaar later dan gepland presenteerde minister Van Veldhoven begin oktober haar plannen voor de introductie van zero-emissiezones. In samenspraak met brancheorganisaties als Evofenedex, TLN en MKB Nederland zijn de volgende afspraken gemaakt:

• Alle per 1 januari 2025 op kenteken gezette vracht- en bestelwagens moeten emissievrij zijn om de zero-emissiezones in te mogen.
• Vrachtwagens: Euro 6-vrachtwagens (trekker-oplegger niet ouder dan acht jaar, bakwagens niet ouder dan vijf jaar) hebben nog tot en met 2029 toegang tot de zero-emissiezone.
• Bestelauto’s: Euro 5 mag nog tot en met 2026 de zero-emissiezone in, Euro 6 nog een jaar langer, tot en met 2027.
• Begin 2021 komt een subsidieregeling voor elektrische bestelauto’s, later gevolgd door een subsidieregeling voor elektrische vrachtwagens.

In 2021 omvang zero-emissiezones bekend

Nu zijn de gemeentes aan zet om een dergelijke zero-emissiezone in te gaan stellen. Om de klimaatdoelen te halen is het de bedoeling dat de 30 à 40 grootste gemeentes dat doen. Eind 2020 hebben nog slechts enkele steden, waaronder Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven aangegeven een zero-emissiezone per 1 januari 2025 in te stellen. Mijn verwachting is dat in 2021 de meeste andere gemeentes de omvang van hun zone aankondigen. Deze zones worden dan in de loop van 2025 en 2026 ingesteld. Het is nog niet duidelijk waar en wanneer ze precies komen, maar het is wel 100 procent zeker dat ze komen en dat je je daar als bedrijf op moet voorbereiden.

Drie strategieën naar zero-emissie

Emissievrij werken is echt een andere manier van werken, het vergt een forse omslag. Een transitie die ieder bedrijf dat in de stadslogistiek actief is, de komende jaren moet maken. Daarbij kunnen drie strategieën gevolgd worden.

1. Gewoon doorwerken
   De eerste strategie is afwachten. Te blijven werken zoals je gewend bent en zien hoe het gaat. Pas overstappen op elektrisch rijden of samenwerken met een zero-emissiestadsvervoerder als het echt niet anders kan of mag. Voor de korte termijn misschien aantrekkelijk, voor de iets langere termijn kan deze strategie tegen je gaan werken,  want je kunt zo voorbijgestreefd worden door partijen die een andere strategie volgen.
2. Nu werken aan zero-emissie
   De tweede strategie is nu verkennen welk stappen je als bedrijf kunt zetten richting zero-emissie en op kleine schaal al experimenteren zodat je straks in 2025 er helemaal klaar voor bent. Bij deze strategie benut je de kansen van subsidieregelingen, privileges en tenders optimaal zodat (investerings)risico’s zoveel mogelijk gedekt zijn. Bijkomend voordeel van het volgen van deze strategie is dat andere negatieve effecten van werken in de stad waar je als bedrijf nu al last van hebt, kunt voorkomen. Veel steden worden autoluw gemaakt waarbij er (nog) minder ruimte is voor de (traditionele) logistiek. Met slimmere logistiek waarbij bijvoorbeeld gebruik gemaakt wordt van kleinere, elektrische voertuigen, heb je daar geen last van en werk je ook nog eens uitstootvrij.
3. Van zero-emissie werk maken
   Deze strategie vergt het meeste ondernemerschap: kansen zien in de transitie naar slimmere en schonere logistiek in de stad en daar business van maken. Zo zie je de laatste tijd bijvoorbeeld meer stadshubs, bundelingsplatformen en netwerken van fietskoeriers ontstaan. Nu nog niet allemaal per se winstgevende business, maar het feit dat ze ontstaan met vooral privaat geld geeft aan dat schone en slimme stadslogistiek commercieel interessant is. En dat na 2025 zeker gaat zijn. Niet vreemd dat ook niet-logistieke partijen in deze markt stappen, zoals vastgoedbedrijven of ICT-bedrijven.

Bepaal nu de strategie

Omdat 2025 al heel dichtbij is, is het zaak om nu te gaan bepalen welke strategie te volgen. En daarvoor is het van belang te verkennen hoe het werk in de stad er nu uitziet. Het beantwoorden van de volgende vragen kan daarbij helpen.

Welke klanten zijn in de stad?

Heb je weinig klanten in de stad, dan is afwachten een optie. Als je veel business uit de stad haalt, is dat geen optie en is het handig de klanten te betrekken bij je strategie. Belangrijk is dat zij zich bewust zijn van de naderende zero-emissie-eisen en dat zij ook een bijdrage moeten leveren aan de transitie naar emissievrije logistiek. Dat kan in financiële zin door hogere tarieven, maar ook in contractuele zin door bijvoorbeeld andere leveringscondities.

Nulemissie-eis bij aanbestedingen

Er komen steeds meer (potentiële) opdrachtgevers die uitstooteisen stellen. Gemeentes lopen daarin voorop. Zo worden in steeds meer aanbestedingen (van bijvoorbeeld groenvoorziening of facilitaire producten) nulemissie-eisen opgenomen. Ook grotere werkgevers, die vaak samenwerken in een Green Business Club, willen schoon bevoorraad worden en proberen dat via inkoopvoorwaarden af te dwingen. Internationale partijen hebben vaak duidelijke doelen voor een uitstootvrije last mile. Zo wil Ikea in 2020 de thuisbezorging in Amsterdam uitstootvrij hebben, in 2025 in alle steden waar ze wereldwijd actief zijn. Dichter bij huis is PostNL ambitieus: in 2025 worden 25 binnensteden emissievrij bezorgd.

Met welke voertuigen kom je in de stad?

De zero-emissiezones hebben betrekking op vrachtwagens en bestelwagens. Voor elektrische vrachtwagens is de ‘uitsteltijd’ het langst, die hoeven pas in 2030 zero-emissie te zijn. Dat neemt niet weg dat het raadzaam is om de ontwikkelingen aangaande elektrificering goed te volgen. OEM‘ers zoals Scania, DAF, Mercedes en Renault/Volvo hebben al elektrische modellen in de showroom staan, de komende jaren volgt de rest. Natuurlijk zijn er nog veel vragen over de (aanschaf)kosten, het (snel)laden en het logistieke (plan)proces. Vragen die u voor uw organisatie kunt beantwoorden door bijvoorbeeld mee te doen aan een DKTI-project waar binnenkort een nieuwe ronde van start.

Elektrische varianten van bestelbusjes

Voor bestelauto’s is er meer haast. Gelukkig liggen daar de emissievrije opties een stuk dichterbij. Eind 2021 zullen alle automerken elektrische varianten van hun bestelbusjes leveren. Met een actieradius die voor de meeste toepassingen voldoende zal zijn. Wel met een hogere aanschafprijs, maar zeer waarschijnlijk met een lagere totalcost of ownership (TCO). Zeker met de lokale subsidiemogelijkheden die er zijn en de landelijke mogelijkheden die we begin 2021 kunnen verwachten. Voor het opladen kan een bestelauto ‘inpluggen’ in de snel groeiende oplaadinfra voor personenauto’s. Al met al is het een-op-een overstappen van fossiel naar elektrisch prima te doen. Als u actief bent in (de regio) Amsterdam of Rotterdam kunt u daarbij begeleid worden met een E-besteladvies op maat.

Snelle opkomst van LEVV’s

Lichte elektrische vrachtvoertuigen (LEVV’s), waar de (elektrische) vrachtfiets ook onder valt, zie je steeds meer in de stad. Niet vreemd, omdat dit type voertuig zich heel efficiënt door de (vaak historische en drukke) binnenstad kan verplaatsen en minder parkeerruimte en parkeergeld vraagt. Onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) geeft aan dat deze voertuigen 10 tot 15 procent van de bestelautoritten kunnen vervangen. Een percentage dat, denk ik, aan de lage kant is. Want de productontwikkeling gaat snel. Er komen steeds meer varianten op de markt, met ‘gekoelde bakken’ of varianten die extra veel gewicht mee kunnen nemen.
Daarnaast ontwikkelt de dienstverlening rondom deze voertuigen zich snel. Bijvoorbeeld met flexibele financiële arrangementen of de combinatie parkeerplek-vrachtfiets. Daar kan je, aan de rand van de stad, overstappen van de ‘klusbus’ op de vrachtfiets. Ook voor de vrachtwagen kan de LEVV een alternatief zijn. Teamtrans en Fietskoeriers.nl werken samen om de kleinere zendingen de stad in te fietsen. Dobbe Transport omzeilt met De Fietskoerier Amsterdam de venstertijden in het centrum.

Ontstaan van stadshubs

De ene gemeente gaat voortvarender te werk met de zero-emissie ambities dan de andere. Naast de G4-steden zijn ook steden als Groningen, Leiden en ‘s-Hertogenbosch actief met het slimmer maken en verschonen van het bestelverkeer in hun gemeente. Daarbij maken deze gemeentes afspraken met de logistieke sector en lokale ondernemers. Projecten worden financieel ondersteund of de gemeente is een launching customer. Een van de zichtbare effecten is dat juist bij die steden stadshubs ontstaan. Er worden speciale privileges ingesteld zoals ruimere venstertijden voor uitstootvrij vervoer. Werk je als bedrijf veel in een actieve gemeente, dan kan het zeker lonen om de eerste stappen richting zero-emissie-vervoer juist daar te gaan zetten.

Zero-emissie werken is samenwerken

Welke strategie richting zero-emissie je ook kiest, je kunt het niet alleen. Samenwerken is een must. Gelukkig zijn steeds meer spelers in de stadslogistiek zich daarvan bewust, dus je ziet overal allerlei nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan. Kijk om je heen, ga het gesprek aan, experimenteer. Als je rondkijkt, ziet je dat al heel veel bedrijven nu al aan zero-emissie stadslogistiek doen. Die hebben de kansen al gezien om van zero-emissie werk te maken en hebben zich verenigd in ZES2025. Kortom, ik ben ervan overtuigd dat we in samenwerking deze grote transitie naar zero-emissie stadslogistiek kunnen maken!

Meer weten?

De mobiliteitsexperts van &Morgen ondersteunen gemeenten, provincies en overheden bij verschillende thema’s rondom mobiliteit. Wij doen dit onafhankelijk en objectief. Meer weten of eens sparren over de mogelijkheden rondom verkeersmanagement binnen jouw regio?

Onze expert stedelijk logistiek Rob de Vree staat voor je klaar.

E: rob.devree@enmorgen.nl

M: 06 41 62 49 82