Brabant Mobiliteitsnetwerk – Interview met Gertjan Koolen

Het Brabant Mobiliteitsnetwerk was in 2014 een van de eerste werkgeversaanpakken op het gebied van mobiliteit in Nederland. &Morgen ontwikkelde in het project samen met de provincie Noord-Brabant de community aanpak. Die wordt inmiddels landelijk toegepast om werkgevers te inspireren tot een duurzaam mobiliteitsbeleid.

“De aanleiding om te starten met het Brabant Mobiliteitsnetwerk (BMN) was zes jaar geleden niet anders dan de reden om er nu mee door te gaan”, vertelt Gertjan Koolen, programmamanager bij SmartwayZ.NL. “De mobiliteitsproblemen toen en nu zijn gelijksoortig. De economie groeit en het aantal vervoersbewegingen neemt toe. De klassieke reactie is: meer infrastructuur en meer buslijnen. Maar dat model is niet eindeloos houdbaar. BMN heeft een nieuw perspectief geboden. Overheid en bedrijfsleven zijn sámen gaan werken aan een beter en slimmer gebruik van de bestaande infrastructuur.”

Daarmee past BMN uitstekend bij SmartwayZ.NL, het mobiliteitsprogramma voor Zuid-Nederland. Daar is een groot aantal partijen bij betrokken, waaronder de ministeries I&W en BZK, de provincies Noord-Brabant en Limburg, diverse steden en kennisinstellingen zoals de TU Eindhoven. “SmartwayZ.NL richt zich op infrastructuur, slimme mobiliteit en de mobiliteitstransitie”, vertelt Koolen. “BMN is een belangrijke schakel in die transitie. Vandaar dat de werkgeversaanpak sinds vorig jaar ook onder SmartwayZ.NL valt.”

Samenwerking als succesfactor

“Het succes van BMN is te danken aan de intensieve samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven”, stelt Koolen. “De taal van overheden en bedrijven is bijvoorbeeld totaal anders. Heeft een bedrijf het over de lange termijn, dan gaat het om vier jaar. Voor de overheid is dat juist de korte termijn. Het is dus essentieel dat je de taal spreekt van zowel de overheid als het bedrijfsleven. &Morgen heeft de afgelopen jaren adviseurs ingezet die bruggen kunnen slaan.”

Van meet af aan was het doel van BMN om bedrijven te inspireren om actief mee te werken aan een bereikbaar Noord-Brabant. Soms ging dat door bedrijven individueel te ondersteunen. Vaak ging het om het bouwen van communities. “&Morgen zoekt naar verbindingen tussen partijen. Ze kijken naar de belangen en brengen die bij elkaar”, legt Koolen uit. “Het doel van de bedrijven is het vertrekpunt. Willen ze beter bereikbaar worden, streven naar duurzaamheid of zichzelf profileren als innovatief bedrijf? Dat vraagt om een heel verschillende benadering.”

Het bouwen van communities kost tijd. Mensen moet elkaar leren kennen en vertrouwen. Koolen: “Maar na een paar jaar zorgvuldige begeleiding heb je samenwerkingsverbanden die staan als een huis en zelfstandig verder functioneren. Nu hebben we in Brabant 20 communities. En het mooie is dat de bedrijven in die communities bij mobiliteitsvraagstukken niet meteen naar de overheid wijzen, maar zelf verantwoordelijkheid nemen.”

Inspirerende voorbeelden

De communities zijn vooral ontstaan rond de vijf grote Brabantse steden, waar ook de grootste uitdagingen zijn op het gebied van bereikbaarheid. Koolen heeft voorbeelden genoeg van geslaagde initiatieven. Zoals in Den Bosch, waar werkgevers in het Paleiskwartier al heel snel besloten om samen deelauto’s te gaan gebruiken. Door deze collectieve aanpak reizen nu veel meer mensen met het OV naar hun werk. Of bij bedrijventerrein De Run in Veldhoven, waar grote werkgevers als ASML en het Máxima Medisch Centrum gevestigd zijn. “Hier ligt een heel grote bereikbaarheidsopgave, want de hoeveelheid parkeerruimte is beperkt en met name bij ASML groeit het aantal werknemers al jaren. Gemeenten en bedrijven hebben hier samen geïnvesteerd om parkeren op afstand mogelijk te maken. Ook wordt er met meerdere werkgevers gewerkt aan collectief vervoer. Werknemers kunnen zo in luxe touringcars van huis naar hun werk reizen.”

Thuiswerken en slimme mobiliteit

Gertjan Koolen ziet dat de aanpak steeds meer mogelijkheden biedt. “Dat netwerk van werkgevers is uniek en blijft groeien. Tijdens de coronapandemie is er een hele nieuwe situatie ontstaan, waarin thuiswerken opeens de normaalste zaak van de wereld werd. Het blijkt dat we ons werk in veel gevallen gewoon kunnen voortzetten zónder daarvoor te reizen. Met SmartwayZ.NL willen we die ervaring uitbouwen tot een transitie naar slimme en duurzame mobiliteit, waarbij de vanzelfsprekendheid verdwijnt om dagelijks de vaste route naar kantoor met de auto te rijden.”

De aanpak in communities, ooit ontwikkeld in Brabant, wordt nu landelijk in werkgeversaanpakken toegepast. Gertjan Koolen ziet ook een mooie toekomst voor de Brabantse werkgeversaanpak. “De focus heeft tot 2019 gelegen op de vijf grote Brabantse steden. In de komende jaren gaan we ook rond kleinere steden en in de regio met BMN aan de slag. Er is nog een wereld te winnen. Zeker nu het Klimaatakkoord steeds meer commitment van ondernemers vraagt op het gebied van CO₂-reductie. Juist dan kun je grote slagen maken met de community-aanpak, in combinatie met een uitgekiend mobiliteitsbeleid per werkgever.”